लोकप्रवाह वृत्तसेवा
गडचिरोली या महाराष्ट्रातील नक्षलग्रस्त आणि मागासलेल्या जिल्ह्यात चार दशके उलटूनही नक्षलवाद्यांची दहशत, भूक, गरीबी,कुपोषण, बेरोजगारी, उद्योगविहीनता अशा कित्येक समस्या सुटल्याच नव्हत्या. पण लॉयड्स मेटल्सचे सर्वेसर्वा बी. प्रभाकरन यांच्या रूपात गडचिरोली जिल्ह्यात विकासाचा सूर्य उगवला असून त्यांच्या एकाच उद्योगाने जिल्ह्याचा चेहरामोहरा पालटून टाकला आहे. जिल्हा गेल्या काही वर्षांपासून औद्योगिक आणि सामाजिक विकासाच्या दिशेने वाटचाल करत आहे. या मागे लॉयड्स मेटल्स अँड एनर्जी लिमिटेड (LMEL) चे व्यवस्थापकीय संचालक बी. प्रभाकरन यांचा सिंहाचा वाटा आहे. त्यांच्या नेतृत्वात गडचिरोलीच्या स्थानिक समुदायाला बेरोजगारीवर मात करण्यासाठी रोजगाराच्या संधी, दर्जेदार आरोग्य सुविधा आणि गुणवत्तापूर्ण शिक्षण उपलब्ध झाले आहे. बी. प्रभाकरन यांच्या वाढदिवसानिमित् त्यांच्या गडचिरोली जिल्ह्याच्या विकासातील योगदानाचा घेतलेला हा रंजक आढावा.
बी. प्रभाकरन लॉयड्स मेटल्स अँड एनर्जी लिमिटेडचे केवळ व्यवस्थापकीय संचालक किंवा देश-विदेशातील आघाडीचे उद्योजकच नाहीत तर समाजाप्रति संवेदनशील असलेले परोपकारी व्यक्ती आहेत. त्यांनी उद्योग आणि सामाजिक विकास यांचा समन्वय साधण्याची दुर्मिळ कला अवगत केली आहे. त्यांच्या नेतृत्त्वात लॉयड्स मेटल्सने गडचिरोलीतील खाण आणि स्टील उत्पादन क्षेत्रात आपले स्थान मजबूत केले आहे. पण त्यांचे योगदान केवळ औद्योगिक प्रगतीपुरते मर्यादित नाही; त्यांनी स्थानिक समुदायाच्या सर्वांगीण विकासासाठी कॉर्पोरेट सामाजिक जबाबदारी (CSR) अंतर्गत अनेक उपक्रम राबवले आहेत. एकीकडे गडचिरोली जिल्ह्याला स्टिल हब म्हणून आकार देताना अनेकांची नोकरीचे स्वप्नही त्यांनी साकार केले आहे.
बेरोजगारीवर यशस्वी मात...
गडचिरोली हा जिल्हा नक्षलवाद आणि आर्थिक मागासलेपणामुळे कायमच आव्हानांचा सामना करत आला आहे. त्यातच येथे उद्योगाचा अभाव असल्याने स्थानिक तरुणांना रोजगाराच्या संधी मिळाल्या नाहीत. रिकाम्या हाती काम नसेल तर तेच हात नक्षदलवाद्यांची बंदूक धरण्याकडे वळतात, हे एक विदारक सत्य आहे.त्यामुळे नक्षलवादाला आर्थिक-सामाजिक समस्या म्हटले जाते. हीच बाब हेरून बी. प्रभाकरन यांनी लॉयड्स मेटल्सच्या माध्यमातून स्थानिकांना रोजगार उपलब्ध करून दिला.
उद्योगातून समृद्धीचे नवनिर्माण...
बी. प्रभाकरण यांनी कंपनीच्या माध्यमातून जिल्ह्यात स्पाॅंज आयर्न, स्टील आणि खाणकामाशी संबंधित प्रकल्प उभारले. त्यामुळे हजारो स्थानिकांना थेट आणि अप्रत्यक्ष रोजगार मिळाला. खाणकाम, यंत्रसामग्री हाताळणी, प्रशासकीय कामे आणि इतर तांत्रिक क्षेत्रांत स्थानिक तरुणांना प्रशिक्षण देऊन त्यांना सक्षम करण्यात आले.
कौशल्य विकासाची कास...
तरुणाईला केवळ रोजगार देऊन चालणार नाही, तर त्यांच्यातील कौशल्य विकसित करावे लागेल जेणेकरून ते स्वयंरोजगाराच्या माध्यमातून आत्मनिर्भर होऊ शकतील, ही दूरदृष्टी बी. प्रभाकरन यांच्याकडे आहे. म्हणून ते कौशल्य विकास कार्यक्रम सातत्याने राबवत आहेत. या तांत्रिक प्रशिक्षण, यंत्रसामग्री हाताळणी आणि औद्योगिक सुरक्षिततेचे प्रशिक्षण यांचा समावेश आहे. यामुळे बेरोजगार तरुणांना केवळ रोजगारच मिळाला नाही, तर त्यांचे जीवनमानही सुधारले.
स्थानिकांनाच दिले प्राधान्य..
लॉयड्स मेटल्सने आपल्या प्रकल्पांमध्ये स्थानिकांना प्राधान्य देण्याची नीती अवलंबली. यामुळे बाहेरील कामगारांवर अवलंबून राहण्या ऐवजी स्थानिक समुदायाला आर्थिक स्थैर्य मिळाले. गडचिरोलीसारख्या ग्रामीण आणि दुर्गम भागात आरोग्य सुविधांचा अभाव हा मोठा प्रश्न आहे. लॉयड्स मेटल्सने बी. प्रभाकरन यांच्या मार्गदर्शनाखाली यावर उपाययोजना केल्या.
मोबाइल मेडिकल युनिट्स..
लॉयड्सने ग्रामीण भागातील लोकांना तातडीच्या वैद्यकीय सुविधा पुरवण्यासाठी मोबाइल मेडिकल युनिट्स सुरू केल्या. या युनिट्स द्वारे गावोगावी तपासणी, औषध वितरण आणि प्राथमिक उपचार केले जातात.
आरोग्य सेवेचा ध्यास..
जिल्ह्यातील जर्जर आरोग्य व्यवस्ता बघता लॉयड्सने आरोग्य सेवेचा ध्यास घेतला आहे. त्यांच्याकडून नियमितपणे मोफत आरोग्य तपासणी शिबिरांचे आयोजन केले जाते. यामध्ये नेत्र तपासणी, रक्तदाब, मधुमेह तपासणी आणि इतर आजारांचे निदान जाते. स्थानिकांना विशेषज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला आणि उपचार मिळतात.गडचिरोलीतील रुग्णालयांना पायाभूत सुविधा आणि वैद्यकीय उपकरणे पुरवून लॉयड्सने स्थानिक आरोग्य व्यवस्थेला बळकटी दिली आहे. यामुळे गंभीर आजारांवर उपचारासाठी स्थानिकांना दूरच्या शहरांमध्ये जावे लागत नाही. हेडरीसारख्या अतिदुर्गम भागांत महानगरातही नसेल असे भव्य सर्वसुविधायुक्त रुग्णालय निर्माण केले आहे. लॉयड्सने स्वच्छता, पोषण आणि रोगप्रतिबंधक उपायांबाबत जागरूकता कार्यक्रम राबवले. यामुळेस्थानिकांचे आरोग्य सुधारण्यास मदत झाली आहे.
शिक्षणातून प्रगतीचा मार्ग प्रशस्त...
शिक्षण हा विकासाचा पाया आहे आणि बी. प्रभाकरन यांनी शिक्षणातूनच प्रगतीचा मार्ग प्रशस्त होतो हा संदेश देत गडचिरोली जिल्ह्यातील शिक्षण व्यवस्थेला बळकटी देण्यासाठी अनेक उपक्रम हाती घेतले. लॉयड्स मेटल्सने गडचिरोलीतील शाळांना पायाभूत सुविधा पुरवल्या, ज्यात वर्गखोल्या, प्रयोगशाळा, ग्रंथालये आणि संगणक कक्ष यांचा समावेश आहे. यामुळे विद्यार्थ्यांना आधुनिक शिक्षणाची साधने उपलब्ध झाली. स्थानिक विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणासाठी शिष्यवृत्ती आणि आर्थिक मदत दिली जाते. यामुळेआर्थिक दृष्ट्या मागासलेल्या कुटुंबांतील विद्यार्थ्यांना शिक्षणाची संधी मिळाली. केंद्रीय विद्यालयाचा अभ्यासक्रम असलेली राजविद्यासारखी अतिभव्य शाळा प्रारंभ केली असून मराठी किंवा हिंदी भाषेत बोलतानाही अडखळणारी आदिवासी बांधवांची मुले आता सफाईदार इंग्रजीतून संभाषण करू लागली आहे. लॉयड्सने औद्योगिक गरजेनुसार तांत्रिक शिक्षणावर भर दिला. आयटीआय आणि पॉलिटेक्निक संस्थांना सहकार्य करून स्थानिक विद्यार्थ्यांना तांत्रिक शिक्षण आणि प्रशिक्षण दिले जाते.शिक्षकांना आधुनिक अध्यापन पद्धतींचे प्रशिक्षण देऊन शिक्षणाची गुणवत्ता सुधारण्यात आली आहे.
पायाभूत सुविधांवरही लक्ष...
लॉयड्स मेटल्सचे बी. प्रभाकरन यांच्या नेतृत्वाखाली CSR उपक्रमांचा एक आदर्श निर्माण करण्यात आला आहे. त्यांनी केवळ औद्योगिक विकासावरच लक्ष केंद्रित केले नाही, तर स्थानिक समुदायाच्या सर्वांगीण विकासासाठी पाणीपुरवठा, रस्ते बांधणी, स्वच्छता आणि पर्यावरण संवर्धन यासारख्या क्षेत्रांतही योगदान दिले. गडचिरोलीतील गावांमध्ये स्वच्छ पिण्याच्या पाण्याची व्यवस्था करण्यासाठी विहिरी, जलशुद्धीकरण यंत्रणा आणि पाण्याचे टँकर्स पुरवले गेले. रस्ते, स्वच्छता आदींवर भर देण्यात येत आहे.
पर्यावरण संवर्धनाची जबाबदारी...
गडचिरोली जिल्ह्याती खाण उभारणी करताना खाणकामामुळे पर्यावरणाला होणारा धोका लक्षात घेता लॉयड्स मेटल्सने पर्यावरण संवर्धनाची जबाबदारीसुद्धा उत्साहाने स्वीकारली आहे. पर्यावरणपूरक वाहने, यंत्रसामुग्रीचा देशातील सर्वोत्तम ताफा त्यांच्याकडे आहे. शिवाय पर्यावरणाचे संतुलन बिघडण्याचा धोका कमी करण्यासाठी लॉयड्सने वृक्षारोपण, पाण्याचा पुनर्वापर आणि हरित तंत्रज्ञानाचा अवलंब केला.
महिलांना दिले प्रगतीचे पंख...
स्थानिक महिलांसाठी पूर्वी रोजगारच उपलब्ध नसल्याने शेतमजूर, परप्रांतात जाऊन मोलमजूरी किंवा चूल आणि मूल हेच कार्यक्षेत्र होते. पण लॉयड्स मेटल्सचे बी. प्रभाकरन यांच्या कल्पक धोरणांमुळे आणि महिला सक्षमीकरणाच्या विविध प्रभावी उपक्रमांमुळे येथील महिलांना जणू प्रगतीचे नवे पंख मिळाले आहेत. कंपनीद्वारे महिलांसाठी स्वयंसाहाय्य गट आणि व्यावसायिक प्रशिक्षण कार्यक्रम राबवले गेले, ज्यामुळे त्यांनाआर्थिक स्वातंत्र्य मिळाले. शिवाय शिवणकलेचे प्रशिक्षण देऊन त्यांच्यासाठीही वेगळे वस्त्र निर्मिती केंद्र सुरू करण्यात आले आहे.
निर्माण केला आत्मविश्वास..
गडचिरोली जिल्ह्यासाठी बी. प्रभाकरन यांनी सर्वांत महत्त्वाचे काही केले असेल तर या जिल्ह्यातील नागरिकांच्या काळजात आत्मविश्वासाची पेरणी केली. आजवर हा जिल्हा नक्षलवादाचा कलंक घेऊन, मागासलेपणाचा शाप आणि बेरोजगारीच्या यातना सहन करत नैराश्यात गेला होता. न्यूनगंडाने पछाडला होता. वर्षानुवर्षे इथल्या जनतेच्या कानीकपाळी हेच ओरडून सांगण्यात येत होते की तुम्ही महाराष्ट्रच नव्हे तर देशातील सर्वाधिक गरीब, मागास जिल्ह्यात राहता. इथं प्रगतीचा प्रकाश कधीच पडू शकत नाही. त्यामुळे हा जिल्हा आत्मविश्वासच गमावून बसला होता. पण बी. प्रभाकरन यांनी एका उद्योगाची स्थापना करताच जिल्ह्यातील नागरिकांमध्ये आशावाद आणि आत्मविश्वास निर्माण झाला. कधी बाजुच्या जिल्ह्यातील एखादा नगरसेवक किंवा आमदारही या जिल्ह्यात येत नव्हता. पण आता याच जिल्ह्याती राज्याचे, केंद्राचे मंत्री, राज्यपाल नव्हे तर राष्ट्रपतीसुद्धा येत आहेत. अवघ्या काही वर्षांत झालेला हा बदल या गलितगात्र जिल्ह्याला नवसंजीवनी देणारा ठरला आहे. याचे श्रेय अर्थातच बी. प्रभाकरन यांना जाते म्हणूनच जिल्ह्याच्या या विकाससूर्याला वाढदिवसाच्या कोटी कोटी हार्दिक शुभेच्छा !!!
0 Comments